Het gaat niet goed met de egel in Vlaanderen. In de afgelopen tien jaar is het aantal egels maar liefst gehalveerd. Hoe kan dit? De voornaamste reden is het verdwijnen van het natuurlijke leefgebied van de egel en de verstedelijking van ons landschap. Maar niet alleen het leefgebied is een probleem. Egels kunnen ook worden vergiftigd of ze hongeren uit door een gebrek aan voedsel. Tot slot is het verkeer een groot probleem. De egel is al meer dan tien jaar het meest gemelde verkeersslachtoffer. Kortom, egels hebben onze hulp zeker nodig! Gelukkig kun jij helpen. De oppervlakte aan tuinen in Vlaanderen is veel groter dan de oppervlakte aan beschermd natuurgebied. En tuinen zijn een belangrijk leefgebied van egels. Door je tuin egelvriendelijk in te richten draag jij je steentje bij in de bescherming van de egel.
Maak kennis met de egel
De egel, wie kent hem niet!? Het is een klein zoogdiertje dat makkelijk te herkennen is aan de scherpe stekels op zijn rug. Een stoer maar ook tikkeltje mysterieus diertje. De kans is groot dat je een egel namelijk eerder hoort dan dat je hem ziet. Egels zitten graag in struiken, woelen bladeren om en smakken luid bij het kauwen van voedsel. Wanneer je dus gesmak en het ritselen van bladeren hoort, dan is het misschien wel een egel die je tuin bezoekt.
Egels hebben een grappige vorm, met hun ronde lichaam en spitse snuit. Ze wegen maximaal anderhalve kilo en zijn maar tussen de 18 en 31 centimeter lang. Egels hebben een uitstekende neus en erg goede oren. Dit is wel fijn voor het nachtdier, want een egel ziet namelijk niet heel scherp en is ook nog eens kleurenblind. Dit wordt dus goed gemaakt door zijn goede gehoor en reuk. Ondanks zijn korte pootjes, kan hij wel enkele kilometers per nacht afleggen.
Elke egel heeft tussen de 7000 en 8000 stekels. Als hij zich bedreigd voelt, dan rolt de egel zich op tot een stekelige bal. Dit werkt goed als verdediging tegen roofdieren, maar helaas minder goed tegen auto's.
Het leven van een egel
In de zomer is het de paartijd van de egel. Deze periode duurt bij egels vrij lang, namelijk van juni tot oktober. Egel jongen worden naakt en blind geboren. Na een paar uur verschijnen er al witte stekels. Deze worden na enkele weken vervangen door de herkenbare bruine stekels. Egels 'verharen' ook en houden dus niet altijd dezelfde stekels. Na een week of 6 gaat de jonge egel erop uit. Toch blijven de jonge egels de eerste winter vaak nog in het nest waar ze geboren zijn.
In de herfst eet de egel zich vol met alles wat hij kan vinden. Ze eten slakken, regenwormen, paddenstoelen, vruchten en insecten. Dit doen ze om veel vet te hebben voor wanneer de winter begint, want dan is er minder voedsel te vinden. Wanneer de winter aanbreekt zoekt de egel een rustig plekje op om in winterslaap te gaan. Maar ze slapen niet de hele winter. In zachte winters worden ze nog wel eens wakker om op rooftocht te gaan.
De winterslaap is voorbij in het voorjaar. Rond maart of april worden de egels wakker en dan hebben ze enorme honger. Ze gaan dan ook meteen op zoek naar insecten om op te peuzelen. Als ze eenmaal een goede route gevonden hebben, dan lopen ze deze route vaker. Hierna is het wachten op de zomer, en de paartijd.
Verwelkom de egel
Nu je kennis hebt kunnen maken met de egel, is het ook goed om te weten hoe je de egel kan helpen. Beneden staan vijf tuintips die duidelijk maken hoe jouw tuin een veilige plek kan worden voor de egel. Dit is niet alleen leuk voor jou, maar ook de egels zullen je zeer dankbaar zijn!
Tip 1: De schuilplek
Zorg voor een plekje waar egels kunnen schuilen. Veeg bijvoorbeeld in de herfst een hoopje bladeren in een hoekje onder een heg of een struik. Zo hebben de egels een beschut plekje waar ze kunnen schuilen. Hier kunnen ze in de winter ook hun winterslaap doen. Nog beter is een stapel boomstammetjes of zelfs een composthoop. In de winter creëert het verteren in de composthoop een lekker warm plekje voor de egel. Ze vinden hier niet alleen een schuilplaats, maar ook voedsel in de vorm van insecten. Daarnaast kun je ook een egelmand of egelhuis in je tuin plaatsen om de egels te helpen aan een schuilplek en een plek om te overwinteren.
Tip 2: Voedsel
Als je egels in je tuin wil, is het niet alleen belangrijk dat ze een schuilplek hebben. Egels zijn voornamelijk op zoek naar eten. Om deze reden houden egels ook niet van tegels, want des te meer tegels des te minder plekken om lekkere insecten te vinden. Om de kans te vergroten dat egels je tuin bezoeken is het beter om tegels te vervangen met wat groens. Zet daarom inheemse planten in je tuin. Planten die in Vlaanderen thuis horen trekken meer insecten aan en daar komt de egel op af.
Naast meer groen houden egels ook van een moestuin. Niet omdat egels je groente op willen eten maar omdat een moestuin slakken aantrekt. Egels houden van slakken, ze kunnen wel 40 slakken per nacht eten! Vooral in de herfst moet de egel veel eten. Je kunt de egels helpen door speciaal egelvoer in je tuin aan te bieden. Egels zullen graag gebruiken maken van dit voer om een goede vetreserve aan te kunnen leggen voor hun winterslaap. Dat is van levensbelang voor ze!
Egels blijven 's nachts niet alleen in jouw tuin. Ze lopen enkele kilometers per nacht op zoek naar voedsel of een schuilplek. Hier stuit de egel vaak op een obstakel. Tegenwoordig hebben veel mensen hekken of schuttingen om hun tuin heen. Hierdoor moeten de egels een andere route kiezen op zoek naar eten en deze leidt vaak naar de weg. Hier worden ze dan helaas vaak aangereden. Gelukkig kun je een egelsnelweg maken. Dit doe je doormiddel van een doorgang in de schutting of een tunnel. Maak dus een doorgang van circa 15x15 centimeter of graaf een tunnel onder je hek. Zorg er wel voor dat de randen van de doorgang glad zijn. Boven de doorgang kun je ons egelwegel bordje hangen. Zo kunnen de egels veilig van tuin naar tuin op zoek naar voedsel. En, hoe meer buren mee doen, hoe veiliger het is voor de egel!
Tip 4: Dorst lessen
Nu de egels een schuilplaats en eten hebben, ontbreekt er nog maar één belangrijke behoefte. Alle dieren hebben water nodig, egels dus ook. Hier kun je egels mee helpen. Zet simpelweg een schaaltje water buiten waar de egel gemakkelijk bij kan. Zet het schaaltje wel in de schaduw anders droogt het water te snel op. En geef egels alleen water. Van andere dranken zoals melk krijgen ze diarree.
Tip 5: De grasmaaier
Mocht je een automatische grasmaaier hebben, zet deze dan niet 's nachts aan. Zoals gezegd gaan de egels dan op stap. En we willen uiteraard voorkomen dat egels worden geraakt door de messen van de grasmaaier.
